فحاشی ممنوع 9

بسم الله

دعا کردن در حق کسی که به ما فحش داده

واقعه ای در جنگ صفّین اتّفاق افتاد که به شرح زیر است:

منع أمیر المؤمنین علیه السلام حجر بن عدیّ و عمرو بن حمیق عن شتم أهل الشام، و إظهار البراءة منهم لمّا أظهرا البراءة من أهل الشام، و قوله لهما: کرهت لکم أن تکونوا لعّانین شتّامین تشتمون و تبرؤون، ولکن لو وصفتم مساوئ أعمالهم فقلتم: من سیرتهم کذا و کذا، ومن أعمالهم کذا وکذا، کان أصوب فی القول و أبلغ فی العذر، و قلتم مکان لعنکم إیّاهم و برائتکم منهم: اللّهم احقن دماءهم و دماءنا، و أصلح ذات بینهم و بیننا، و اهدهم من ضلالتهم یعرف الحق منهم من جهله، و یرعوی عن الغیّ و العدوان منهم من لجّ به، لکان أحبّ إلیّ و خیرا لکم، فقالا: یا أمیرالمؤمنین نقبل عظتک ونتأدّب بأدبک.۱

فحاشی ممنوع 8

بسم الله

حلّ یک شبهه

شبهه: در روایت سماعه از امام صادق علیه السلام آمده بود که حضرت ایشان را منع فرمودند از فحاشی به کسی که در حق ما ظلمی کرده و از آنجایی که ظلم معنایی عام دارد و شامل خود ناسزاگویی هم میشود، اینگونه برداشت میشود که اگر کسی به ما فحاشی کرد ما حق نداریم به او فحاشی کنیم یا طبق آنچه که در روایت امام کاظم علیه السلام آمده بود در مورد دو نفری که همدیگر را سبّ می کردند حضرت فرمودند گناه کسی که اول شروع به فحاشی کرده بیشتر از گناه نفر دوم است و حضرت گناه نفر دوم را نفی نکردند یعنی نفر دوم که در جواب نفر اول به او فحش داده نیز گناهکار است. پس طبق ظاهر روایت اول و نصّ و صراحت روایت دوم اگر در مقابل کسی که به ما فحش داده به او دشنام دهیم گناهکار خواهیم بود. در حالیکه آیه قرآن داریم در سوره بقره/194«فمن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه بمثل ما اعتدی علیکم» یعنی اگر کسی به شما تعدی و تجاوز کرد شما اجازه دارید به اندازه همان ظلمی که به شما داشته به او تعدی کنید.       

طبق این آیه فحش دادن به کسی که ما را دشنام داده جایز است در حالیکه در دو روایت گذشته اینکار را جایز ندانسته اند.

فحاشی ممنوع 7

بسم الله

ممنوعیّت فحّاشی به کسی که در حقّ ما ظلم کرده

عن سماعة قال دخلت علی أبی عبدالله علیه السلام فقال لی مبتدئا: یا سماعة ما هذا الّذی بینک و بین جمّالک؟ إیّاک أن تکون فحّاشا أو صخّابا أو لعّنا، فقلت: و الله لقد کان ذلک إنّه ظلمنی فقال: إن کان ظلمک لقد أربیت علیه إنّ هذا لیس من فعالی و لا آمر به شیعتی، استغفر ربّک و لا تعد ، قلت: أستغفر الله و لا أعود.۱                 

سماعه گفت: آمدم نزد امام صادق علیه السلام حضرت ـ قبل از آنکه من حرفی بزنم ـ فرمودند: این چه اتّفاقیست که بین تو و بین شتردارت‌افتاده است؟ بر حذر باش که مبادا از کسانی باشی که فحّاشی می کنند و بد و بیراه می گویند و لعن می کنند، گفتم: به خدا قسم جریان از این قرار بود که او به من ظلم کرد، حضرت فرمودند: اگر او به تو ظلم کرده تو بیشتر به او ظلم کردی این کار جزء سیره عملی من نیست و من شیعیانم را به این کار امر نمی کنم، از خداوند  طلب آمرزش کن و دیگر این کار را نکن، گفتم: از خداوند طلب آمرزش می خواهم و دیگر این کار را انجام نخواهم داد.        

فحاشی ممنوع 2

 

بسم الله

بیشتر بودن گناه کسی که ابتداء شروع به فحّاشی کرده

عن أبی الحسن موسی علیه السلام فی رجلین یتسابّان فقال: البادی منهما أظلم، و وزره و وزر صاحبه علیه ما لم یتعذر إلی المظلوم ـ و در نقل دیگر آمده ـ «ما لم یعتدّ المظلوم»۱ امام کاظم سلام الله علیه در مورد دو مردی که همدیگر را سبّ می کردند فرمودند: کسی که اول شروع کرده ظالم تر است، و گناه خودش و گناه مظلوم به گردن اوست مادامی که از مظلوم عذر خواهی نکرده باشد. و در نقل دیگر آمده «مادامی که مظلوم تعدّی نکرده باشد (یعنی فحش رکیک تر به نفر اول نداده باشد) ».                                         

---

۱ کافی ج۲ ص۳۲۲و۳۶۰.