آداب تلاوت قرآن 6

بسم الله

عن عبد الله بن سلیمان قال: سألت أبا عبدالله (ع) عن قول الله عزّ و جلّ: «و رتّل القرآن ترتیلا» (مزمل،4) قال: قال أمیر المؤمنین صلوات الله علیه: بیّنه تبیانا لا تهذّه هذّ الشعر و لا تنثره نثر الرمل و لکن افزعوا قلوبکم القاسیة و لا یکن همّ أحدکم آخر السورة. (کافی، ج2، ص 614)

عبد الله بن سلیمان از امام صادق (ع) در مورد آیه و رتّل القرآن ترتیلا پرسید که حضرت در جواب فرمودند: امیر المومنین [در تفسیر این آیه] بیان داشته اند: یعنی به گونه ای قرآن را تلاوت کنید که همانند خواندن شعر به سرعت نباشد و همانند ریگ های بیابان کلماتش از هم جدا نباشد بلکه تلاوت باید به گونه ای باشد که قلوبتان به واسطه آن خاشع گردد و همّت و هدفتان این نباشد که به آخر سوره برسید.

به دستور خود قرآن، تلاوت باید به گونه ی ترتیل باشد. اما اینکه ترتیل به چه معناست در روایت فوق می فرماید: یعنی نه خیلی سریع باشد و نه خیلی کُند، بلکه چیزی بین این دو باشد. بنابر این ترتیل در این آیه معنایی عام دارد که هم شامل قرائت ترتیل مصطلح و هم شامل قرائت تحقیق میشود چون در هر دوی این قرائت ها قاعده شمرده خواندن آیات رعایت میگردد.

در نتیجه یکی از آداب ظاهری تلاوت قرآن طبق این روایت شمرده خواندن آیات است.

آداب تلاوت قرآن 4

بسم الله

حلّ یک شبهه

روایت داریم از امام صادق علیه السلام: إنّ القرآن نزل بالحزن فاقرؤوه بالحزن. (کافی، ج۴، ص۴۱۸، ح۲.) قرآن به همراه حزن نازل شده پس آنرا با حزن بخوانید. و یا روایت  دیگری داریم بدین شرح: إنّ القرآن نزل بالحزن فإذا قرأتموه فابکوا فإن لم تبکوا فتباکُوا... ^{(جامع الأخبار، ص49)}

طبق تعریفی که از طرب شد صوت تلاوت قرآن نباید حزن انگیز باشد به نحوی که انسان را از حالت عادی

خارج کند ولی این دو روایت، عکس این را دستور داده اند و فرموده اند قرآن را با گریه بخوانید اگر گریه تان نگرفت خود را به حالت گریه و حزن در بیاورید.

آداب تلاوت قرآن 2

بسم الله

در شماره قبلی بیان کردیم که صوت در تلاوت قرآن نباید به نحو غنایی باشد، لذا ابتدا باید مفهوم غنا را کاملا تبیین نماییم

غناء چیست؟ 

تعریف غناء از دید فقها: و هو مدّ الصوت المشتمل علی الترجیع المطرب.

یعنی کشیدن صدا به نحوی که دارای ترجیع (چهچهه) طرب آور باشد.

تعریف غنا در لغت: الصوت المشتمل علی الترجیع المطرب أو ما یسمّی فی العرف غناء و إن لم یطرب، سواء کان فی شعر أو قرآن أو غیرهما. (مجمع البحرین، ج1، ص321)

ترجیع الصوت تردیده فی الحلق کقراءة أصحاب الألحان آآآآ.... و هذا هو المنهی

عنه أمّا الترجیع بمعنی تحسین الصوت فی القراءة فمأمور به.(همان، ج4،ص334)

ترجیع به معنای رفت و آمد صدا در حلق است به نحوی که طرب آور باشد به اصطلاح امروز چهچه ای که مطرب باشد.

طرب: خفة تعتری الإنسان لشدّة حزن أو سرور، و العامّة تخصّه بالسرور.(همان، ج2، ص109)

طرب یعنی سبکسری و هرزگی که انسان را در بر می گیرد آن هم به خاطر شدت حزن و ناراحتی و یا شدت خوشحالی و سرور یعنی هر کار لغو و هرزه ای که انسان به خاطر شدت اندوه و یا شدت سرور به آن مشغول می شود طرب می گویند در حالیکه عامّه مردم طرب را مختصّ به زمان شادی می دانند و این اشتباه است.

در نتیجه غناء: ۱. یا آن صوتی است که دارای چهچه باشد به نحوی که انسان را از حالت عادی بیرون کند چه شدیدا محزون کند و چه مسرور،۲. و یا آن صوتی  است که در عرف غناء گویند اگرچه طرب آور نباشد. لذا صوتی که در تلاوت قرآن استفاده می شود نباید خیلی حزن آور باشد و نه خیلی مسرور کننده یعنی طرب آور و غنائی نباشد.    

آداب تلاوت قرآن 1

بسم الله

قال أمیر المؤمنین علیه السلام: و أحسنوا تلاوته فإنّه أنفع القصص. (نهج البلاغه خطبه 193)

قرآن را به نیکویی تلاوت کنید چرا که پر سود ترین قصه ها در قرآن وجود دارد.

نیکویی و حسن در تلاوت قرآن دایره وسیعی دارد که شامل تمام موارد حسن در تلاوت می شود، از جمله حسن در صوت قرائت و آداب ظاهری و باطنی آن. آنچه که ما می خواهیم در موردش بحث کنیم آداب ظاهری و باطنی تلاوت قرآن است.